14.11.1922 Ermenilerin suikast yapma ihtimalini bile bile Türk Heyeti, Paris'e gidiyor.

Paris'in sembolü Eyfel Kulesi

14 Kasım 1922 Salı günü, İsmet Paşa Ankara'ya gerekli bilgilendirmeleri aşağıdaki şekilde yapacaktı;

''Konferansın 20 Kasım tarihine ertelendiğini bildirdiler. Bu arada istersem Paris'i ziyaret edebileceğim söylendi. Curzon ve Poincaré'den birer telgraf  geldi. Konferansın ertelenmesinden dolayı özür diliyorlar. Paris'e gidiyorum. İngilizler, Müttefikler arasında görüş birliği istiyorlar '' 

 sonra Lozan'da bulunan Türk Heyeti'nin Paris'e gitmesi için önünde bir engel kalmamıştı...

14 Kasım 1922 Salı akşamı Başdelege İsmet Paşa, Paris temsilcisi Ahmet Ferit Bey, heyetin Genel Sekreteri Reşit Saffet Bey(Atabinen), Hukuk Danışmanı Münir Bey(Ertegün), Askeri Danışman Yarbay Tevfik Bey(Bıyıkoğlu), Yaver Binbaşı Atıf Bey(Esenbel) ile birlikte saat 21.10'da hareket eden tren ile Fransa'ya doğru yola çıkacaklardı.

İsmet Paşa'nın, not defterine aldığı kısa ve düzenli notları yıllar sonra iki cilt halinde yayınlanan 'Defterler' inde o güne dair, aşağıdaki şekilde notlar yer alıyordu;

'' Ferit Bey ile sabah 3'e kadar oturduk.

   Paris'e gitmeye karar...

   Madam Gaulis ile mülakat.

   Roma'dan telefon..Ermeniler, suikast için hazırlanmışlar.

   Öğleden sonra, müşavirlerle içtima. ''

Lozan'a geleli henüz bir kaç gün olmuştu. Aldıkları haber, Ermenilerin kendilerine de suikast hazırlığı yaptığıydı..

Geçen yıl 15 Mart 1921'de, sabah saatlerinde, Berlin'deki evinden çıktıktan 100 metre sonra, yirmi dört yaşındaki Ermeni Sogomon Tehlerian, ensesine iki kurşun sıkarak Enver Paşa'yı sokak ortasında kalleşçe şehit etmişti. Olaydan sonra yakalanıp mahkemeye çıkarıldığında suçunu itiraf etmesine rağmen akli dengesi yerinde olmadığı gerekçesiyle serbest bırakılmıştı. Bize göre adi bir katil, Ermenilere göre bir kahraman olan Tehlerian, bir müddet Yugoslavya'da yaşadıktan sonra Amerika'ya San Fransisco'ya göç etmiş ve burada ölmüştü. Mezarı mermer bir anıt haline getirilerek üzerine bir de altından kartal kondurulacaktı. Enver Paşa'nın naaşı ise Almanya'da bir mezarlığına defnedilecek, 1943 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile anavatana, Şişli'deki Abide-i Hürriyet Şehitliği'ne getirilecekti.

5 Aralık 1921'de Roma'da eski sadrazam (Osmanlı'daki karşılığı bildiğiniz gibi başbakan) Said Halim Paşa, saat 16.00 sularında, yanında koruması Tevfik Azmi Bey ile birlikte at arabasıyla konağına dönerken Estaki Sokağı’nda, Ermeni Arşavir Şıracıyan tarafından tek kurşunla öldürüldü. Şıracıyan olay yerinde yakalanmadan kaçmayı başardı. Katil Şıracıyan'ın cinayetlerinin devamını Soner Yalçın'ın Hürriyet'de 4 Şubat 2007'de yazdığı köşesinden  okuyalım ; 
Ve tarih 17 Nisan 1922, Berlin. Terörist Arşavir Şıracıyan katliam yaptı.

 '' Terörist arkadaşlarıyla birlikte günlerdir peşinde oldukları, Teşkilatı Mahsusa’nın iki kurucusu Dr. Bahaeddin Şakir ve Emniyet Müdürü Cemal Azmi’nin izini buldular.

KURŞUN YAĞMURU

Gece misafirliğinden dönen İttihat ve Terakki’nin önde gelen isimlerinden Resuhi Bey, Cemal Azmi, karısı, annesi, kızı, büyük oğlunun nişanlısı, Dr. Bahaeddin Şakir, eşi ve 13 ay önce eşi Sadrazam Talat Paşa’yı yine Berlin’de Ermeni terörüne kurban veren Hayriye Hanım olmak üzere dokuz kişi kurşun yağmuruna tutuldu.

Hayriye Hanım, katil Şıracıyan’ın üzerine atılıp yüzünü tırmaladı ama yine de Dr. Bahaeddin Şakir ve Cemal Azmi’nin şehit olmasını engelleyemedi...

Arşavir Şıracıyan yine yakalanmadı; dört ay sonra Viyana ve Sofya üzerinden İstanbul’a geldi. Ancak fazla kalamadı; Mustafa Kemal ve askerlerinin İstanbul’a gelmesinin ardından terörist arkadaşlarıyla birlikte Fransa’ya kaçtı.

Ve bir daha Türkiye’ye dönemedi... ''

İttihat ve Terakki'nin diğer paşaları gibi Cemal Paşa da Osmanlı'nın I.Dünya Savaşı'nda yaşadığı hezimetinin ardından yurt dışına kaçmıştı. 21 Temmuz 1922’de Tiflis'te Karakin Lalayan ve Sergo Vartanyan adlı iki Ermeni komitacı tarafından öldürülecekti.

Cemal Paşa cinayetinden yaklaşık dört ay sonra, Ermenilerin hedefinde Lozan'a gelen Türk Heyeti vardı.