 |
| Derso ve Kelen'in çizimleriyle Lozan Barış Antlaşması görüşmelerine katılan Türk delege heyeti. |
15 Aralık 1922 Cuma
Çarşamba günü agresif biçimde konuşan ve ortamı çok fazla geren, üstelik sonunda da Türkleri barış istemiyor gibi göstermeye çalışarak, savaş ile tehdit eden Lord Curzon'un konuşmasından sonra dün sabah, İsmet Paşa'nın yaptığı, azınlıklar meselesiyle ilgili samimi konuşması kamuoyunu rahatlatmıştı. Bu etkiyi o günlerde yayınlanan gazetelerin başlıklarında görüyorduk;
''Lozan Konferansı'nda fırtınadan sonraki dinginlik.'' La Suisse
''Lozan'da iyimserlik.'' Le Journal
''İsmet Paşa uzlaşıcı bir tutum takındı.'' Martin
Cuma gününün tamamı Azınlıklar için kurulan alt komisyonların çalışmaları ile geçecekti. Azınlıklar sorunu İngiltere açısından birinci öncelikte değildi. Ancak Musul Sorunu zora girdiğinde ,Türkleri hizaya getirmek için ustalıkla kullanılan yararlı bir araçtı. Ermeni anayurdu konusundaki talebin de bunu bir pazarlık unsuru olarak kullanmaktan öte bir niyeti yoktu.
Alt komisyonlarda konuyu İngiltere adına müzakere edern Ryan'a göre ''bu vitrin süsleme amaçlı mankenden başka bir şey değildi.'' O gün yapılan toplantılarda da Ryan, bahsettiği vitrini süslemek için ısrarla Türklerden Ermeni Yurdu talep edecekti. Türk tarafısı kesin biçimde red edecek, aynı gün İsmet Paşa, İngiltere Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Sir William Tyrrell 'a yaptığı ziyarette Ryan'ı ve tavırlarını şikayet edecekti. İngiltere'nin azınlıklar konusunda konferansı kesip kesmeyeceğini sorduğunda,İngiltere'nin barış istediği ve protestolarının yanlış anlaşılmaması gerektiği yanıtını aldı. Müsteşar şöyle devam ediyordu '' Yıllarca o kadar söz vererek kendimizi taahüt altında kaldık. Dolayısıyla sert bir biçimde protesto etmemiz doğaldır.'' ...Amerikalılar ve Ruslar, Ermeni Meselesi için İngiltere'nin yaklaşımının en başından beri farkındaydılar.
İsmet Paşa'nın bugün yaptığı bir diğer özel görüşmede Romen Dışişleri Bakanı ''Boğazlar açık kalsın, Karadeniz Rus gölü olmasın'' talebini yineliyordu. Görüşmenin sonunda İsmet Paşa, ''Sırp-Romen-Yunan '' ittifakının aslında olmadığını anlayacaktı.
Musul konusundaki ısrarımız sürerken İngilizler ekonomik anlamda başka ilişkiler kurmak için hamleler yapıyorlardı. Bu amaçla İsmet Paşa'yı ziyaret eden İngiliz bankerler, ''Türkiye kredi ya da iş yapmak ister mi?'' diye soracaklardı. İsmet Paşa konuyala ilgili Ankara'ya gönderdiği raporda ''Belli bir teklifimiz olacak mı?'' diye soracaktı.
Çarşamba günü agresif biçimde konuşan ve ortamı çok fazla geren, üstelik sonunda da Türkleri barış istemiyor gibi göstermeye çalışarak, savaş ile tehdit eden Lord Curzon'un konuşmasından sonra dün sabah, İsmet Paşa'nın yaptığı, azınlıklar meselesiyle ilgili samimi konuşması kamuoyunu rahatlatmıştı. Bu etkiyi o günlerde yayınlanan gazetelerin başlıklarında görüyorduk;
''Lozan Konferansı'nda fırtınadan sonraki dinginlik.'' La Suisse
''Lozan'da iyimserlik.'' Le Journal
''İsmet Paşa uzlaşıcı bir tutum takındı.'' Martin
Cuma gününün tamamı Azınlıklar için kurulan alt komisyonların çalışmaları ile geçecekti. Azınlıklar sorunu İngiltere açısından birinci öncelikte değildi. Ancak Musul Sorunu zora girdiğinde ,Türkleri hizaya getirmek için ustalıkla kullanılan yararlı bir araçtı. Ermeni anayurdu konusundaki talebin de bunu bir pazarlık unsuru olarak kullanmaktan öte bir niyeti yoktu.
Alt komisyonlarda konuyu İngiltere adına müzakere edern Ryan'a göre ''bu vitrin süsleme amaçlı mankenden başka bir şey değildi.'' O gün yapılan toplantılarda da Ryan, bahsettiği vitrini süslemek için ısrarla Türklerden Ermeni Yurdu talep edecekti. Türk tarafısı kesin biçimde red edecek, aynı gün İsmet Paşa, İngiltere Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Sir William Tyrrell 'a yaptığı ziyarette Ryan'ı ve tavırlarını şikayet edecekti. İngiltere'nin azınlıklar konusunda konferansı kesip kesmeyeceğini sorduğunda,İngiltere'nin barış istediği ve protestolarının yanlış anlaşılmaması gerektiği yanıtını aldı. Müsteşar şöyle devam ediyordu '' Yıllarca o kadar söz vererek kendimizi taahüt altında kaldık. Dolayısıyla sert bir biçimde protesto etmemiz doğaldır.'' ...Amerikalılar ve Ruslar, Ermeni Meselesi için İngiltere'nin yaklaşımının en başından beri farkındaydılar.
İsmet Paşa'nın bugün yaptığı bir diğer özel görüşmede Romen Dışişleri Bakanı ''Boğazlar açık kalsın, Karadeniz Rus gölü olmasın'' talebini yineliyordu. Görüşmenin sonunda İsmet Paşa, ''Sırp-Romen-Yunan '' ittifakının aslında olmadığını anlayacaktı.
Musul konusundaki ısrarımız sürerken İngilizler ekonomik anlamda başka ilişkiler kurmak için hamleler yapıyorlardı. Bu amaçla İsmet Paşa'yı ziyaret eden İngiliz bankerler, ''Türkiye kredi ya da iş yapmak ister mi?'' diye soracaklardı. İsmet Paşa konuyala ilgili Ankara'ya gönderdiği raporda ''Belli bir teklifimiz olacak mı?'' diye soracaktı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder