22 Aralık 1922 Cuma / Ouchy Şatosu / Saat: 10.30 / Azınlıklar Alt Komisyonu / Oturum Başkanı: İtalya delege heyetinden Giulio Cesare Montagna
Giulio Cesare Montagna İtalyan delege / Azınlıklar alt komisyonu oturum başkanı |
Lozan Barış Konferansı'nın ana komisyonlarında bir konu sonlandırılamaz ise hemen o konuyla ilgili bir alt komisyon kuruluyordu. Bu alt komisyonda konuya çözüm aranıyor, buradaki görüşmelerden çıkan sonuç, bağlı olduğu ana komisyonun onayına sunuluyordu. Azınlıklar meselesiyle ilgili de bir alt komisyon kurulmuştu.
Dr Rıza Nur Bey |
Venizelos |
İstenenleri de hatırlayalım; Kurtuluş Savaşı günlerinde, Türklere karşı işgalcileri destekleyen azınlıklara af isteniyordu. Azınlıklar eskisi gibi askerlikten para vererek kurtulsun ve ticaretlerine devam etsin deniyordu. Bunlara bir şey olmayacağını Türkiye'de Milletler Cemiyeti temsilcileri kontrol etsin isteniyor, bonus olarak da Ermenilere Anadolu'da bir yurt verilsin derdindeydiler. Bizim mottomuz şuydu; ''Alayına isyan, inadına istiklal!..''
Sir Horace Rumbold |
Bugün yapılan görüşmelerde Venizelos ısrarla Müslüman olmayanların askerlik yapmaya zorlanmaması gerektiğini, Yunanistan'da Müslümanların askerlik yapmak zorunda olmadığını anlattı. Bu uğurda gerekirse Müslüman olmayanlar oy da kullanmasınlar ama yeter ki askerlik yapmasınlar dese de Rıza Nur Bey, bu öneriye katılmadığını söyleyecekti.
Jules Laroche |
Laroche ise en azından Hristiyanlar, başlarında Hristiyan komutanlar olan özel birliklerde askerlik yapsın önerisinde bulundu. Rıza Nur Bey, bu uygulamanın Balkan Savaşları'nda denendiğini, Hristiyanların hainliğiyle sonuçlandığını hatırlatarak '' Hristiyanları kullanmanın tek yolu, onların, zarar vermelerini engellemek için, birlikler içerisinde dağıtmaktır.'' diyecekti.
Bu da olmayınca İngiliz delege heyetinden Ryan, askerlik görevini para vererek yapmış sayılsınlar dedi. Rıza Nur Bey, azınlıklar için bugünkü tabiriyle bedelli askerlik önerisini de kabul edemeyeceğimizi söyleyecekti.
Raffaele Guariglia |
İtalyan delege heyetinden Guariglia ise Hristiyanların hastaneler, sağlık hizmetleri gibi özel hizmetlerde kullanmanın mümkün olup olmadığını sordu. İngiltere'nin savaşa katılmayı vicdanen kabul etmeyen İngilizlerin Kızılhaç hizmetinde kullanıldığı örneğini de vermeyi ihmal etmedi. Cevap olumsuzdu.
Laroche, askerlik ile ilgili zorunluluğu 5 ya da 10 yıl ertelemenin mümkün olup olmadığını soracak, Rumbold ise konuyu Milletler Cemiyeti'ne göndermeyi önerecekti.
Görüldüğü üzere, hep birlikte azınlıklar askerlik yapmasın diye geçmişten gelen bir kapitülasyonun devamı için Rıza Nur Bey'i zorluyorlardı. O da bıkmadan, usanmadan Türkiye'nin görüşünü savunmaya devam ediyordu.
Ferdinand Lammot Belin (ABD delegesi) |
Toplantının ikinci bölümü 17.30'da başlayacaktı. Bu toplantıda da Hristiyanlar ile ilgili kaygılar dile getirildi. Türkiye'deki İslam Hukuku ile onların hukuku arasındaki farklar vs vs
Bugünün bir diğer gündemi maliye ve iktisat sorunlarıyla ilgiliydi. Ancak bu konuda Ankara'nın uzun ve ayrıntılı bir talimat vermesine ihtiyaç vardı. İsmet Paşa, bugün gönderdiği telgrafta '' Maliye işlerimiz iyi değildir. Düşmanın talepleri çoktur. Adamları son derece güçlü uzmanlardır, ısrarlıdırlar, ikna edicidirler. Ankara'dan aldığımız talimat da uzmanların söylediğine göre uygulanabilir değildir...Buradaki maliyecilerimiz arasında fikir birliği olmuyor. Bu durumda Hasan Bey, durumu bir defa Ankara'ya şahsen anlatmayı gerekli görüyor. '' diyecek ve Hasan Bey'in Ankara'ya gidişi için onay isteyecekti. Ankara yani başbakanlık, aynı gün bu talebi onayladığını bildirdi.
Bu arada Noel tatilini geçirmek üzere bazı delegeler Lozan'dan ayrılmaya başlamıştı. Amerika delegesi Grew, günlüğüne; '' (Fransa heyetinden) Barrère ve Bompard, (ABD heyetinden) Amiral Bristol ve Belin Paris'e giderlerken, İtalyan baş delege Garroni Milano'ya doğru yola çıkıyordu...'' diye yazacaktı. Ancak Belin'in adını Lozan Barış Konferansı resmi tutanaklarında yarın ve 26 Aralıkta yapılacak azınlıklar alt komisyon görüşmesine de göreceğiz. Ne diyeyim? Grew için, hayatın yalan mı diyeyim?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder