24.12.1922 Lozan'da 7.Pazar (43.Gün)

Dr.Rıza Nur Bey Azınlıklar meselesi için Yunanlılar ile dövüşüyor.
( Guignol a Lozan. Derso et Kelen.17 )

Ankara'dan gelen telgrafta Rauf Bey, İsmet İnönü'ye görüşmelerin kesilmesi ihtimaline karşı Türk Ordusu'na hazır olması emrinin verildiği bilgini verir. Rauf Bey, yine aynı gün gönderdiği bir başka telgrafta; İstanbul'dan aldıkları bilgiye göre, İngilizlerin kesinlikle yeniden savaşmak  istemediği ve Curzon'un blöf yaptığını bildirir.

İsmet Paşa ise gönderdiği telgrafta ' Bugün Azınlıklar ( Ekalliyetler ) ile ilgili komisyonda Rıza Bey'in görev yaptığını ve azınlıklar tabirinin sadece Müslüman olmayan olmayan azınlıkları kapsaması gerektiği şeklindeki Türk tarafının görüşünün kabul ettirdik.' diyerek önemli bir haber verir. Yine bu komisyonlarda Ermeni ve Bulgar heyetlerini dinlemek istiyorlar ama biz reddediyoruz diye ekler.

Dr. Rıza Nur Bey

Azınlıklar ile ilgili alt komisyonda Türk tarafının görüşlerini savunmaktan sorumlu olan Dr. Rıza Nur Bey anılarında; ''..Frenkler bizde azınlık diye üç çeşidi biliyorlar; Irkça, dilce ve dince şeklinde. Bu bizim için gayet vahim bir şey, büyük bir tehlike. Aleyhimize olunca şu adamlar ne derin ne iyi düşünüyorlar. Irk tabiriyle Çerkez, Abaza, Boşnak, Kürt, ilh..yi  Rum ve Ermeni'nin yanına koyacaklar. Dil tabiri ile Müslüman olup da başka dil konuşanları da azınlık yapacaklar. Din tabiriyle de halis Türk olan iki milyon Kızılbaş'ı da azınlık yapacaklar. Yani bizi hallaç pamuğu gibi dağıtıp atacaklar. Bu taksimi duyduğum zaman tüylerim ürperdi. Kıllarım sanki birer kazık oldu. Bileklerimi sıvadım. Bütün kuvvetimi bu tabirleri kaldırmaya verdim. Pek uğraştım. Pek zorluk ile fakat kaldırdım.' diye konuyu anlatır.

Fransız Heyet Başkanı Barrére ve İtalyan Heyeti'nin Başkanı Garroni, Noel nedeniyle ülkelerine dönerler. Lord Curzon ve İsmet Paşa Lozan'da kalmaya devam edecekler.

İsmet Paşa, Lord Curzon'a da Musul hakkındaki muhtırasına ( diplomatik uyarı/nota) karşın ' Türkiye vatanının bölünmez parçasından olan Musul üzerindeki egemenlik hakkından vazgeçmeyi düşünemez.' şeklinde cevap verdiğini yine Ankara'ya telgraflar.

Lord Curzon, 'Bu melankolik ortamda Noel'i geçirmek alnımın yazısıymış.' diye dert yanarken İsmet Paşa'nın cevabı sonrası ' İşte şimdi Noel için bana meşgale çıktı. Türk cevabını çürütmekle uğraşırım. '  diyerek İngiliz tarafına telgraf gönderir.

KAYNAKLAR : 

• Resim için https://www.peacepalacelibrary.nl/imagecollection/guignol-a-lausanne-derso-et-kelen-17/?imagecollectiontag=treaty-of-lausanne adresinden yararlandım.
• Dr.Rıza Nur, Lozan Hatıraları, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 2015
• Bilâl N. Şimşir, Lozan Günlüğü, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2012
• Bilal N. Şimşir, Lozan Telgrafları, I (1922-1923), Ankara, TTK Yayınları, 1990
•